آموزش الگو‌های هارمونیک و روش معامله در تحلیل تکنیکال

اگر شما هم با تحلیل تکنیکال در بازار‌های مالی فعالیت می‌کنید احتمالا کلمه الگو‌های هارمونیک را شنیده‌اید. ما مدرسه تحلیلی‌ها به خاطر سوالات متعدد این روز‌های شما درباره این استراتژی، تصمیم به نوشتن این مقاله گرفتیم. احتمالا قبل و بعد این مقاله الگو‌های هارمونیک مختلفی را خوانده و یا می‌خوانید. اما به طور قطع میگیم که مهم‌ترین و پرکاربردترین الگو‌ها را در این مقاله به شما معرفی می‌کنیم. همین‌طور نسبت‌های مهم فیبوناچی، نحوه شناسایی و ترسیم الگو و مهم‌ترین چیز، نحوه معامله هر کدام از الگو‌ها را براتون توضیح دادیم.

الگوهای هارمونیک چیست؟

یکی از دسته‌های الگو‌های قیمتی الگو‌های هارمونیک هستند. تحلیل‌گران با شناسایی الگو‌های هارمونیک رفتار آینده بازار را پیش‌بینی می‌کنند. الگو‌های هارمونیک، الگوهای قیمتی هندسی هستند که با استفاده از اعداد فیبوناچی نواحی احتمالی برگشت قیمت را پیش‌بینی می‌کنند.

 معامله‌گران از شناسایی این الگوها، برای تصمیمات بعدی معاملات خود استفاده می‌کنند. مفهوم الگوهای هارمونیک توسط H.M. Gartley در سال 1932 ایجاد شد. گارتلی در مورد یک الگوی ۵ نقطه‌ای (معروف به Gartley) در کتاب خود با نام “سود در بازار سهام” نوشت. لری پسونتو این الگو را با نسبت‌های فیبوناچی بهبود بخشیده و قوانینی را در مورد نحوه معامله الگوی «گارتلی» در کتاب خود ” نسبت‌های فیبوناچی با تشخیص الگو” وضع کرده است . 

هندسه و اعداد فیبوناچی

• الگو‌های هارمونیک بر اساس این فرض است که رفتار قیمت بصورت یک فرم هندسی در قالب الگو و نسبت‌های فیبوناچی تکرار می‌شوند.

• ریشه روش‌شناسی نسبت اولیه یا برخی از مشتقات آن (0.618 یا 1.618) است.

• نسبت‌های مکمل عبارتند از: 0.382، 0.50، 1.272، 2.0، 2.24، 2.618، 3.14 و 3.618.

• نسبت اولیه تقریباً در تمام ساختارها و رویدادهای طبیعی و محیطی یافت می‌شود.

• از آنجایی که این الگو در سراسر طبیعت و در جامعه تکرار می‌شود، این نسبت ها در بازارهای مالی نیز دیده می‌شود که تحت تأثیر محیط‌ها و جوامعی هستند که در آن معامله می‌کنند.

• با مشاهده الگوهای هارمونیک با ابعاد و شکل های مختلف در نمودار قیمت، معامله‌گران می‌توانند نسبت‌های فیبوناچی را روی الگوها اعمال کنند. در مرحله بعدی آنها به دنبال این هستند که بتوانند حرکات آتی را پیش‌بینی کنند.

مسائل مربوط به هارمونیک

ممکن است یک معامله‌گر غالباً الگویی را ببیند که شبیه یک الگوی هارمونیک است، اما سطوح فیبوناچی الگو را تایید نکند، بنابراین الگو را از نظر رویکرد هارمونیک، غیرقابل اعتماد می‌کند. این می‌تواند یک مزیت باشد، زیرا مستلزم آن است که معامله‌گر صبور و منتظر تنظیمات ایده‌آل باشد.

الگوهای هارمونیک می‌توانند مدت زمان حرکت قیمت را بسنجند. اما می‌توان از آنها برای جداسازی نقاط معکوس نیز استفاده کرد. این خط زمانی رخ می دهد که یک معامله‌گر در منطقه معکوس وارد و در ادامه الگوی نقض شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، معامله‌گر می‌تواند در معامله‌ای گرفتار شود که روند به سرعت در جهت خلاف معامله او حرکت کند. بنابراین، مانند همه استراتژی های معاملاتی، مدیریت ریسک باید لحاظ شود.دقت کنید که این الگوها ممکن است در الگوهای دیگر هم وجود داشته باشند.

همچنین ممکن است که الگوهای غیرهارمونیک هم در بافت الگوهای هارمونیک وجود داشته باشند. اینها می‌توانند برای کمک به اثربخشی الگوی هارمونیک و افزایش عملکرد ورود و خروج استفاده شوند. چندین موج قیمت نیز ممکن است در یک موج هارمونیک وجود داشته باشد (به عنوان مثال، یک موج CD یا موج AB). قیمت ها دائما در حال چرخش هستند. بنابراین، بررسی نمودار قیمت در تایم فریم بالاتر مهم است. ماهیت فراکتال بازارها اجازه می‌دهد که این نظریه در تایم فریم‌های متفاوت اعمال شود.

چند نوع الگوی هارمونیک داریم؟

به طور کلی الگو‌های هارمونیک شامل الگو‌های زیر هستند:

• الگوی AB=CD

• الگوی گارتلی (Gartley)

• الگوی پروانه (Butterfly)

• الگوی خفاش (BAT)

• الگوی خرچنگ (CRAB)

• الگوی (Three-Drive)

الگوی AB=CD

• یکی از ساده‌ترین الگوهای هارمونیک، الگوی AB=CD است.

• این الگو از ۴ پیوت و سه موج یا حرکت تشکیل می‌شود.

• شکل ظاهری این الگو به این صورت است که در ابتدا موج حرکتی(AB)، سپس یک موج اصلاحی (BC) و در ادامه موج حرکتی دیگر (CD) هم جهت با موج حرکتی (AB) شکل می‌گیرد.

• با استفاده از ابزار فیبوناچی دو نقطه‌ای(retracement) روی موج AB، می‌بینیم که موج BC روی نسبت ۶۱.۸ تا ۷۸.۶ درصد فیبوناچی بازگشت می‌کند. 

• از طرفی اگر از ابزار فیبوناچی دو نقطه‌ای (Extensions) روی موج BC استفاده کنیم، موج CD روی نسبت ۱۲۷.۲ تا ۱۶۱.۸ درصد فیبوناچی پیشروی می‌کند.

• همانطور که در ابتدا گفتیم طول موج CD به اندازه طول موج AB خواهد بود، به عبارتی اگر از ابزار فیبوناچی سه نقطه‌ای روی موج AB استفاده کنیم، می بینیم که موج CD تا نسبت ۱۰۰ درصد فیبوناچی حرکت می‌کند.

• همچنین مدت زمانی که طول می‌کشد تا قیمت از نقطه A به نقطه B برود باید برابر با زمانی باشد که از C به D می‌رود.

الگوی AB=CD‌ را به دو صورت بیان می‌کنیم:

• AB=CD‌ صعودی
• AB=CD نزولی

AB=CD‌ صعودی

شکل زیر نشان دهنده الگوی AB=CD صعودی است، این الگو به عنوان یک الگوی اصلاحی در نمودار قیمت شکل می‌گیرد.

نحوه معامله در الگوی AB=CD صعودی

• همانطور که در شکل بالا می‌بینید و گفتیم، طول موج CD با موج AB برابر است. بنابراین می توانیم انتظار چرخش قیمت را در نقطه D داشته باشیم در صورتی که روند تایم بالاتر صعودی باشد در این نقطه قیمت معامله خرید (Buy) مجاز می باشد.

AB=CD‌ نزولی

در شکل زیر الگوی AB=CD‌ نزولی را می‌بینید.

نحوه معامله در الگوی AB=CD نزولی

• با توجه به شکل بالا رشد قیمت در موج CD را می‌بینیم، باید منتظر تکمیل حرکت باشیم یعنی طول موج CD با طول موج AB برابر شود در نقطه D معامله فروش (SELL) انجام دهیم.

شکل زیر نمایش الگوی AB=CD در نمودار قیمت است. رشد قیمت موج CD تا نسبت ۱۰۰ درصد فیبوناچی سه نقطه‌ای موج AB‌ می‌بینیم. همچنین این موج ۱۲۷.۲ درصد نسبت به موج BC رشد کرده است. این دو سطح تشکیل یک کلاستر(PRZ) مقاومتی می‌دهند، که پس از برخورد قیمت به این سطح، شاهد افت قیمت هستیم.

گارتلی (The Gartley)

الگوی گارتلی توسط H.M. Gartley ایجاد شده است. در این الگو یک موج به نام XA نیز وجود دارد که در نهایت توسط موج های B,C,D کل موج XA را اصلاح می کند. این الگو به دو صورت زیر وجود دارد.

• گارتلی صعودی

• گارتلی نزولی

گارتلی صعودی

شکل زیر نشان دهنده چگونگی شکل گیری این الگو با توجه به نسبت‌های فیبوناچی است.

گارتلی نزولی

در شکل زیر الگوی گارتلی نزولی و نسبت‌های فیبوناچی را می‌بینید.

همانطور که در شکل‌ها می‌بینید این الگو دارای دو قانون اساسی است:

• موج AB تا نسبت ۶۱.۸ درصد موج XA حرکت می‌کند.

• موج CD تا نسبت ۷۸.۶ درصد موج XA حرکت می‌کند.

برای توضیح بیشتر همانطور که در شکل‌های بالا می‌بینید، در الگوی گارتلی موج BC به اندازه حداقل ۳۸.۲ درصد و حداکثر ۸۸.۶ درصد موج AB حرکت می‌کند. از طرفی موج CD به اندازه نسبت ۱۲۷.۲ درصد تا ۱۶۱.۸ درصد موج BC حرکت می‌کند.

نحوه معامله در الگوی گارتلی

• بهتر است در هر دو الگوی گارتلی صعودی و نزولی منتظر تکمیل الگو بود و سپس اقدام به معامله کنید.

• پس از تکمیل الگوی گارتلی صعودی و شکل گیری حمایت در نقطه D‌ می‌توانید اقدام به معامله خرید (BUY) کنید.

• همچنین در صورت تکمیل الگوی گارتلی نزولی و برگشت قیمت در نقطه D، زمان مناسب برای انجام معامله فروش (SELL) است.

شکل زیر نحوه نمایش الگوی گارتلی صعودی در نمودار قیمت است.

در شکل زیر چگونگی شکل گیری الگوی گارتلی نزولی را در نمودار قیمت می‌بینید.

پروانه (BUTTERFLY)

یکی از الگو‌های دیگر هارمونیک الگوی پروانه است. این الگو توسط برایس گیلمور کشف شد، که از ترکیب‌های مختلف نسبت‌های فیبوناچی برای شناسایی اصلاحات بالقوه استفاده کرد. 

شکل ظاهری این الگو به گونه‌ای است که:.

• در این الگو نقطه D فراتر از نقطه X است. موج CD به اندازه ۱۲۷.۲ درصد تا ۱۶۱.۸ درصد موج XA حرکت می‌کند.

• مهمترین نسبتی که در این الگو تعریف می‌شود، موج AB تا نسبت ۷۸.۶ درصد موج XA حرکت می‌کند.

الگو پروانه نیز مشابه سایر الگو به صورت صعودی و نزولی شکل می‌گیرد.

پروانه صعودی

شکل ظاهری این الگو به صورت زیر است.

پروانه نزولی

در شکل زیر تناسب امواج بر اساس نسبت‌های فیبوناچی در الگوی پروانه نزولی را می‌بینید.

نحوه معامله در الگوی پروانه

مشابه آنچه برای الگوی گارتلی گفتیم بهتر است منتظر تکمیل الگو بود و سپس اقدام به معامله کنید. پس از رسیدن الگو به نقطه D و برگشت قیمت، در پروانه صعودی انجام معامله خرید (BUY) و در پروانه نزولی معامله فروش (SELL) توصیه می‌شود.

الگوی پروانه صعودی در نمودار قیمت را در شکل زیر می‌بینید.

شکل زیر الگوی پروانه نزولی را در نمودار قیمت نشان می‌دهد.

خفاش (BAT)

الگوی BAT که توسط اسکات کارنی در سال 2001 شناسایی شد در ظاهر شبیه به گارتلی است و تنها در نسبت‌های فیبوناچی متفاوت هستند.

• در این الگو موج AB به اندازه ۳۸.۲ درصد تا ۵۰ درصد موج XA‌ حرکت می‌کند.

• از طرفی موج CD تا نسبت ۸۸.۶ درصد موج XA حرکت می‌کند.

خفاش صعودی

چگونگی شکل گیری الگوی خفاش صعودی و نسبت‌های فیبوناچی آن را در زیر می‌بینید.

خفاش نزولی

شکل ظاهری و نسبت‌های فیبوناچی در الگوی خفاش نزولی به صورت زیر است.

نحوه معامله در الگوی خفاش

• در صورت تکمیل الگو و تشکیل PRZ‌ در نقطه D، می‌توانید برنامه ریزی معاملاتی مناسب داشت. در صورت برگشت قیمت در نقطه D، در الگوی خفاش صعوی اقدام به معامله خرید(BUY) و در الگوی خفاش نزولی اقدام به معامله فروش (SELL) کنید.

چگونگی شکل گیری الگوی خفاش صعودی در نمودار قیمت را در شکل زیر می‌بینید.

شکل زیر نمایشی از الگوی خفاش نزولی در نمودار قیمت است.

خرچنگ (CRAB)

اسکات کارنی، الگوی خرچنگ را یکی از دقیق‌ترین الگوها می‌داند. برگشت قیمت در این الگو در مجاورت بسیار نزدیک با آنچه که اعداد فیبوناچی نشان می‌دهند، انجام می‌شود.

این الگو شبیه به الگوی پروانه است، اما در نسبت‌های فیبوناچی متفاوت است. مهمترین ویژگی الگوی خرچنگ عبارتند از:

• موج CD به اندازه ۱۶۱.۸ درصد موج XA حرکت می‌کند.

• موج AB به اندازه ۳۸.۲ تا ۶۱.۸ درصد موج XA حرکت می‌کند.

خرچنگ صعودی

نسبت‌های فیبوناچی در الگوی خرچنگ صعودی را در شکل زیر می‌بینید.

خرچنگ نزولی

نحوه شکل گیری و تناسب امواج در الگوی خرچنگ نزولی به صورت زیر است.

نحوه معامله در الگوی خرچنگ

• مانند سایر الگو‌های هارمونیک، برای معامله با الگوی خرچنگ نیز در ابتدا باید منتظر تکمیل الگو بود.

• سپس با مشاهده برگشت قیمت در نقطه D، می‌توانید اقدام به معامله خرید (BUY) در الگوی خرچنگ صعودی کنید.

• همچنین برنامه‌ریزی جهت انجام معامله فروش (SELL) در الگوی خرچنگ نزولی توصیه می‌شود.

شکل گیری الگوی خرچنگ صعودی در نمودار قیمت در زیر می‌بینید.

شکل زیر نشان‌ دهنده الگوی خرچنگ نزولی در نمودار قیمت است.

الگوی Three-Drive

این الگو مشابه سایر الگو‌های هارمونیک به دو صورت صعودی و نزولی در نمودار قیمت ظاهر می‌شود.

نسبت‌های فیبوناچی در الگوی Three-Drive به صورت زیر است:

• موج A نسبت ۶۱.۸ درصد موج ۱ حرکت می‌کند.

• موج B نسبت ۶۱.۸ درصد موج ۲ حرکت می‌کند.

• موج ۲ نسبت ۱۲۷.۲ درصد موج A حرکت می‌کند.

• موج ۳ نسبت ۱۲۷.۲ درصد موج B حرکت می‌کند.

Three-Drive صعودی

شکل زیر نمایش الگوی Three-Drive صعودی است.

Three-Drive نزولی

الگوی Three-Drive نزولی به صورت زیر شکل می‌گیرد.

نحوه معامله در الگوی Three-Drive

پس از تکمیل الگو و رسیدن قیمت به نقطه ۳، در صورت برگشت قیمت می‌توانید اقدام به معامله خرید (BUY) در الگوی Three-Drive صعودی کنید. از طرفی در الگوی Three-Drive نزولی، درصورت تکمیل و برگشت قیمت در نقطه ۳ معامله فروش (SELL) مجاز است.

چطور الگوهای هارمونیک را شناسایی و ترسیم کنیم؟

نحوه شناسایی و ترسیم الگوهای هارمونیک به نوع حرکت بازار (نزولی در مقابل صعودی) بستگی دارد. همانطور که در هر کدام از الگو‌ها توضیح دادیم، می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد: الگوهای نزولی و الگوهای صعودی.

الگوهای هارمونیک نزولی در مقابل صعودی: تفاوت چیست؟

• وقتی یک الگو‌ی هارمونیک صعودی در نمودار شکل می‌گیرد، می‌تواند زمان مناسبی برای برنامه‌ریزی معاملاتی به منظور معامله خرید (BUY) باشد.

• از طرفی در صورت شکل‌گیری الگوی هارمونیک نزولی، انتظار افت قیمت را داریم و انجام معامله فروش (SELL) توصیه می‌شود.

با الگوهای هارمونیک چطور معامله کنیم؟

مرحله اول: پیدا کردن الگوی قیمت

تشخیص الگوهای هارمونیک با چشم غیرمسلح کمی سخت است، اما زمانیکه یک معامله‌گر ساختار الگو را درک کند، می‌توان آنها را نسبتاً به راحتی توسط ابزارهای فیبوناچی تشخیص داد. الگوها یا در حال شکل‌گیری هستند یا ساختارهای «M» یا «W» شکل دارند و یا مانند الگوی Three-Drive ترکیبی از «M» و «W» هستند. 

مرحله دوم: اندازه‌گیری الگوی قیمت

همانطور که گفتیم شکل ظاهری الگو‌های قیمتی به دو صورت «M» یا «W» و یا ترکیبی از هر دو است. در اصل الگو‌های قیمتی در نسبت‌های فیبوناچی با یکدیگر متفاوت هستند. بنابراین وقتی احتمال شکل‌گیری هر کدام از این الگو‌ها را داریم با بررسی نسبت‌های فیبوناچی می‌توانیم درمورد آنها نظر دهیم.

مرحله سوم: خرید یا فروش با کامل شدن الگو (PRZ)

برای معامله در تمام الگو‌های هارمونیک که گفتیم بهتر است منتظر تکمیل الگو و برگشت قیمت باشیم و سپس برنامه‌ریزی معاملاتی مناسب را انجام دهیم. احتمال تمام شدن هر کدام از امواج در الگو‌های هارمونیک بر روی نسبت‌های فیبوناچی را داریم و جالب است بدانید نسبتی که موج آخر (CD) به اتمام می‌رسد را (PRZ) گوییم که همان نقطه پر پتانسیل برگشت قيمت برای انجام معامله هست. بنابراین زمانی که قیمت‌ها شروع به رسیدن به نقطه D کردند، نشان دهنده فرصتی برای انجام معامله مورد نظر است.

معامله کردن با الگوهای هارمونیک سخت است یا آسان؟

الگو‌های هارمونیک دارای مزایا و معایب خود هستند در ادامه مزایا و معایب را توضیح می‌دهیم.

مزایا:

• این الگوها به پیش‌بینی رفتار آینده بازار کمک می‌کنند و مي توانند مانند انديكاتورهاي پيش رو عمل كنند.

• در نمودارهاي قیمت بسيار تکرار می‌شوند و قابل اعتماد براي تنظيم فرصت هاي معاملاتي.

• قوانین معاملاتی در آنها با استفاده از نسبت‌های فیبوناچی است.

• در همه تايم فريم ها مشاهده مي شود و در تمام بازار‌ها کارآمد هستند.

• از سایر اندیکاتور‌ها مانند (CCI، RSI، MACD، DeMark…) می‌توان در کنار آنها استفاده کرد.

معایب:

• این الگو‌های در ابتدا برای معامله‌گران بسیار پیچیده است.

• شناسایی الگو‌ها دشوار است.

• پیچیده و بسیار فنی است که درک آن را دشوار می کند.

• شناسایی درست و دقيق الگوهای هارمونیک دشوار است.

• نسبت هاي اصلاحي يا انبساطي فيبوناچي مغاير استانداردها در شناسایی مناطق برگشتی می‌تواند مشکل ایجاد کند.

• پیچیدگی الگوها زماني ايجاد مي شود که الگوهای متضاد، از همان نوسان یا نوسان هاي ديگر شكل مي گيرند.

• ريسك به ريوارد الگوهای غیر متقارن كه با نسبت‌های فرعی فيبوناچی ايجاد می‌شود بسیار پايين است.

بنابراین با توجه به موارد بالا، شناسایی و درک این الگو‌ها در ابتدا برای افراد مبتدی کمی مشکل است و برای افراد حرفه‌ای راحت‌تر خواهد بود.

به طور خلاصه

• الگوهای هارمونیک توسط معامله‌گران برای کمک به پیش بینی حرکات بازار آتی استفاده می شود.

• الگو‌ها‌ی هارمونیک به صورت نزولی یا صعودی شکل می‌گیرند.

• الگوهای هارمونیک نزولی نشان دهنده رکود احتمالی در بازار است.

• الگوهای هارمونیک صعودی نشان دهنده یک جهش احتمالی در بازار است.

حرف آخر

یکی از استراتژی‌های مورد استفاده در بین تحلیل‌گران و معامله‌گران بازار‌های مالی، استفاده از الگو‌های قیمتی است. الگو‌های هارمونیک یکی از دسته‌های پرطرفدار الگو‌های قیمتی است. در این مقاله مهم‌ترین و پرکاربردترین این الگو‌ها که شامل الگو ABCD، گارتلی، پروانه، خفاش، خرچنگ و Three-Drive است را بهتون معرفی کردیم. هر کدام از الگو‌ها را به صورت نزولی و صعودی بررسی کردیم و همچنین نحوه معامله‌ کردن با هر کدام از الگو‌ها توضیح دادیم.

منابع

“Harmonic Patterns in the Currency Markets”, Investopedia, 2022.

“Top 7 harmonic patterns every trader should know”, IG, 2022.

“Harmonic Patterns [ChartSchool]”, School.stockcharts.com, 2022.

سوالات متداول